طوس چگونه بهعنوان مدفن امام رضا (ع) انتخاب شد؟
هنگامی که دعبل خزائی قصیده تائیه معروف خود را در ستایش اهل بیت و شرح مصیبتهای ایشان سرود، به طوس رفت تا آن را برای امام رضا (علیه السلام) بخواند. پس از رسیدن به ابیاتی که در آنها به شهرهای مقدس و مدفن پاکان اشاره کرده بود، امام این دو بیت را بر همان وزن و قافیهی اصلی شعر به آن افزودند:
و قبر بطوس یالها من مصیبة
الحت علی الاحشاء بالزفرات
الی الحشر حتی یبعث الله قائما
یفرج عنا الغم و الکربات
به این معنی که «و قبری در طوس خواهد بود که بر آن مصیبتها وارد خواهد شد که همواره تا روز قیامت آتش حسرت در دلها شعلهور میکند. تا روزی که خداوند قائمی را مبعوث کند که فرجی بر غمها و مصیبتهای ماست». ایشان در پاسخ به سوال دعبل که آن قبر متعلق به کیست، پاسخ داد:
قبر من است و برجا خواهد بود تا طوس محل رفتوآمد شیعیان و زائران من شود.
طولی نکشید که این گفته به حقیقت پیوست و رئوف اهل بیت در آخرین روز ماه صفر سال ۲۰۳ هجری قمری، به دست خلیفهی عباسی به شهادت رسید و پیکر پاکش در روستای كوچكی به نام «سناباد» دفن شد که آن زمان در حومهی شهر «توس» قرار داشت. ۱۲۰۰ سال پس از آن، این روستای کوچک به برکت وجود هشتمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت توسعه یافته و پس از به حاشیه راندن شهر توس، اکنون کلانشهری با ۳۵۱ کیلومتر مربع مساحت است که پایتخت معنوی ایران به شمار میآید و سالانه، پذیرای بیش از ۲۵ میلیون نفر از دوستداران و زائران داخلی و خارجی آن حضرت است.
نام های حرم امام رضا (ع)
حرم مقدس امام رضا (ع) از مهمترین جاهای دیدنی خراسان رضوی به شمار میآید و در میان دوستداران و زائران آن حضرت به نامها و القاب مختلفی معروف است: حرم رضوی، حرم مطهر، ارض اقدس، مرقد منور / ملکوتی / مطهر، قلب عالم، بارگاه ملکوتی، قبلهی آمال، آستان ملائک پاسبان رضوی، مرقد شریف و بارگاه منور رضوی فقط چند نمونه از این نامها هستند.
گفتنی است به کل مجموعهای که حرم مطهر رضوی و متعلقات آن مانند کتابخانهها و موزهها را در بر میگیرد، آستان قدس رضوی گفته میشود و استفاده از نامهایی چون روضهی رضویه / مقدسه / منوره نیز در رسانهها رواج دارد. روضه در اصل به معنی باغ و بوستان است و محل دفن پیکر پاک آقا علی ابن موسی الرضا (ع) در حرم مطهر را به این نام میخوانند. مضجع شریف نیز نامی است که به مرقد مطهر ایشان اطلاق میشود.
مساحت کل حرم امام رضا (ع)
بارگاه ملکوتی امام رضا (ع)، یکی از باشکوهترین و محبوبترین مکانها در سراسر ایران است که دل عاشقان بسیاری برای آن میتپد. حرم رضوی فقط شامل آرامگاه نورانی ثامن الحجج نیست. این مجموعهی مذهبی شامل چندین بنا و زیرمجموعه است که تعداد و تنوع آنها این بارگاه مطهر را تبدیل به مجموعهای جهانشمول کرده است؛ طوری که برای فهم ارزش آن نباید فقط از منظر معنویت به آن نگریست. آستان قدس رضوی با توجه به ارزشهای تاریخی، هنری و معماری خود که افزون بر ارزشهای معنوی آن است، در تاریخ ۱۵ دی ماه سال ۱۳۱۰ بهعنوان یک اثر ملی با شمارهی ملی ۱۴۰ ثبت شد.
پس از انقلاب اسلامی، مسئولان توجه ویژهای به حرم امام رضا (ع) کردند و آن را توسعهی بسیاری بخشیدند. بهجز دو صحن کهنه و نو، باقی صحنهای حرم آقا علی ابن موسی الرضا (ع) پس از انقلاب ساخته شدهاند. بستهای شرقی و غربی نیز پس از با احداث صحن جامع رضوی به بستهای دیگر حرم اضافه شدند.
روی هم رفته، ۶۰ هزار و ۵۰۰ متر مربع از ۷۰ هزار متر مربع فضای سرپوشیدهی زیارتی این مجموعه پس از انقلاب اسلامی به آن افزوده شده است. روی هم رفته و با احتساب مساحت تمام بخشهای زیارتی و غیرزیارتی، مساحت کل حرم امام رضا (ع) بیش از یک میلیون متر مربع است و گنجایش ۷۰۰ هزار نفر را دارد.
